Jezioro Solińskie i Wielka Domasza – karpackie morza po dwóch stronach granicy

Jezioro Solińskie. Fot. Andrzej Błoński

Bieszczady w województwie podkarpackim należą do czołówki najbardziej rozpoznawalnych miejsc turystycznych w Polsce. Każdego roku w okresie wakacyjno-urlopowym połoniny zapełniają się turystami, na których po górskich eskapadach czekają przytulne hotele, serwujące regionalne potrawy – restauracje oraz wiele innych atrakcji turystycznych. Jedną z nich jest Jezioro Solińskie, swoista oaza dla żeglarzy, kajakarzy, wędkarzy oraz koneserów przyrodniczych i kulturowych walorów, których nie brakuje zarówno nad „bieszczadzkim morzem”, jak i w jego bezpośredniej okolicy, a szczególnie, gdy tę „okolicę” rozumieć szerzej, jako obszar rozciągający się między Jeziorem Solińskim a drugim „karpackim morzem” jakim jest Velka Domasa na Słowacji. Okazuje się, bowiem, że korzystając z przejścia granicznego Radoszyce-Palota obydwa akweny oddalone są od siebie o niespełna 120 km, co dla zmotoryzowanego turysty nie stanowi żadnego problemu, tym bardziej, że przyjdzie mu przejeżdżać przez wyjątkowe miejsca. Wówczas sama podróż staje się niezapomnianą przygodą, obfitującą w liczne kulturowo-krajobrazowe smaczki, których na polsko-słowackim pograniczu jest wiele.

Polskie i słowackie Karpaty stają się coraz popularniejsze wśród turystów, ale w regionie cały czas drzemie niewykorzystany potencjał. Dwa sztuczne zbiorniki Jezioro Solińskie i Wielka Domasza staną się bazą do przygotowania i wykreowania nowej, kompleksowej transgranicznej oferty turystycznej.

Głównym celem realizacji projektu jest stworzenie transgranicznej oferty turystycznej, dzięki której każdy zainteresowany będzie mógł skonstruować swój pakiet pobytu według własnych zainteresowań, spędzając czas nad „Karpackimi Morzami”, podziwiając jednocześnie niepowtarzalne piękno dziedzictwa kulturowego i naturalnego obszaru polsko-słowackiego pogranicza.

Obydwa jeziora są położone w odległości dwóch godzin jazdy samochodem. Są otoczone górami i leżą w atrakcyjnych krajobrazowo miejscach znanych z czystego powietrza, z dala od wielkich miast.

Przyroda dwóch stron Karpat

W Bieszczadach i na słowackich Połoninach nie brakuje rzadkich gatunków zwierząt. Atrakcją dla rodzin z dziećmi na pewno będzie Zoo Park w Stropkowie. Po polskiej stronie warto zwrócić uwagę na zagrodę pokazową żubrów w Mucznem.

Więcej zaangażowania, jak i doświadczenia wymagać będą próby spotkania czarnego bociana, orła przedniego i orlika krzykliwego czy dzięcioła białogrzbietego. Po polskiej stronie miłośnicy przyrody docenią Rezerwat Przyrody Koziniec, gdzie doliczono się ponad 200 gatunków rzadkich roślin.

W Górach Slańskich, szczególnie w Rezerwacie Przyrody Hermanovské skaly występuje np. populacja orłów cesarskich. To rzadkie ptaki, a gatunek ten nie gniazduje w Polsce. Oczywiście atrakcją jest też samo przejście przez skały.

W Hermanovcach nad Topľou, niedaleko jeziora położona jest ścieżka przyrodnicza Telekia. Telekia to łacińska nazwa smotrawy okazałej, pięknego kwiatu będącego symbolem tych terenów.

Wielka Domasza – wielka przygoda

Zbiorniki wodne kojarzą się przede wszystkim ze sportami wodnymi. Wielka Domasza to bardzo dobre miejsce do windsurfingu, dzięki często wiejącym w tym miejscu korzystnym wiatrom. Jezioro przyciąga miłośników tej formy sportu, nie tylko ze Słowacji, ale także z Polski. Oczywiście na Wielkiej Domaszy można pływać też kajakami, łódkami żaglówkami czy statkiem Bohemia

W okolicy nie brakuje atrakcji do zwiedzania. Przykładowo w Bodružalu odwiedzić można piękną łemkowską cerkiew greckokatolicką pw. Św. Mikołaja. Wybudowana w 1658 r. świątynia jest wpisana na światową listę dziedzictwa UNESCO. Kilkanaście kilometrów dalej, w miejscowości Driečna znajduje się muzeum wsi z eksponatami dokumentującymi codzienne życie mieszkańców tych okolic. Miłośnicy średniowiecznych zamków zwrócą uwagę na ruiny w Čičvie i Brekovie. A zainteresowanych enoturystyką przyciągnie winnica Barko Vinum koło miejscowości Brekov, założona jeszcze w czasach Austro-Węgier.

W Hanušovcach nad Topľou odwiedzić można renensansowo-barokowy pałac z ekspozycjami muzealnymi nie tylko wnętrz, ale też znalezisk archeologicznych, kultury ludowej czy wychodźstwa z terenu obecnej północnej Słowacji. W tej samej miejscowości znajduje się zabytkowy wiadukt kolejowy w kształcie łuku, umieszczony na wysokich słupach.

W miejscowości Nová Kelča nad samym jeziorem Wielka Domaša jest nieużytkowany obecnie zabytkowy kościół katolicki z XVIII w.

Poszukujący śladów I wojny zainteresują się starannie zaprojektowanym, największym na Słowacji cmentarzem wojennym z tych czasów, który mieści się w Velkropie. W niedalekim Stropkowie oczywiście obowiązkowym punktem odwiedzin będzie tamtejszy zamek pochodzący z 1711 r., zbudowany w miejscu zamku średniowiecznego, którego pozostałości także można oglądać.

„Zielone wzgórza nad Soliną”

Solina to także miejsce idealne dla sportów wodnych i rekreacji nad wodą. W sezonie odbywają się tu liczne regaty.

Wokół Soliny nie brakuje punktów widokowych jak ten w Polańczyku, skąd widoczna jest panorama Jeziora Solińskiego oraz niektórych bieszczadzkich szczytów. Warto odwiedzić też punkt widokowy w Lutowiskach.

Atrakcją są także spacery po koronie zapór wodnych w Myczkowcach i Solinie oraz zwiedzanie wnętrza tej drugiej.

Bieszczady w sąsiedztwie jeziora oferują także takie unikalne atrakcje jak przejazd drezynami kolejowymi (początek w Uhercach Mineralnych) czy przejazd zabytkowymi taborem Bieszczadzkiej Kolejki Wąskotorowej.

Nie można zapomnieć o wspaniałych bieszczadzkich świątyniach. Najpiękniejsze są cerkwie w Smolniku i Turzańsku. Obydwie obiekty wpisane są na listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO.

Współpraca polsko-słowacka

Projekt ma przyczynić się do promocji pod wspólnym szyldem („Karpackie Morza”) walorów przyrodniczych Jeziora Solińskiego (Polska) i Wielkiej Domaszy (Słowacja), a także skierowania ruchu turystycznego w miejsca słabiej dotąd uczęszczane. Często turyści nie odwiedzają atrakcyjnych miejsc, bo o nich nie wiedzą. Również licencjonowani organizatorzy turystyki nie zawsze wykorzystują tę wiedzę. Dlatego właśnie w ramach realizacji projektu zorganizowano warsztaty branżowe i wyjazdy studyjne, których uczestnikami byli m.in. lokalni animatorzy turystyki. W trakcie warsztatów przedstawiono i omówiono problematykę wykreowania nowoczesnej oferty turystycznej

Skuteczną strategią promocji, będzie sieciowanie atrakcji o różnym stopniu popularności. Pozwala to zagospodarować turystów, którzy już są w danym regionie, a swój pobyt do tej pory ograniczali tylko do znanych miejscowości. Dzięki temu popularne miejsca będą mniej „zatłoczone”, a turysta może zobaczyć nowe miejsca.

Przykładowo, odwiedzający jedno z jezior, na dwa czy trzy dni będą mogli się udać na drugą stronę granicy, gdzie odbywać będzie się akurat impreza sportowa czy kulturalna, będzie lepsza pogoda, czy chociażby mniej turystów. Dzięki temu popularność jednego obszaru pozwoli pokazać walory innego, równie atrakcyjnego, umożliwiając w ten sposób turystom kompleksowe zapoznanie się z atrakcjami pogranicza polsko-słowackiego.

***

Nad Wielką Domaszą, przy ośrodkach rekreacyjnych stanie siedem tablice informacyjno-promocyjnych, prezentujących informacje o walorach przyrodniczych i turystycznych Jeziora Solińskiego i Wielkiej Domaszy. Podsumowaniem projektu będzie konferencja „Karpackie Morza”

***

Mikroprojekt „Karpackie Morza. Działania na rzecz promocji dziedzictwa przyrodniczego Jeziora Solińskiego i Wielskiej Domaszy” współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego e ramach Programu Współpracy Transgranicznej Interreg V-A Polska-Słowacja 2014-2020 w terminie październik 2020 - luty 2022.

Partner wiodący: Województwo Podkarpackie, Partner projektu: Regionalna Organizacja Turystyczna Horný Zemplín i Horný Šariš

Budżet projektu: 76506 euro, w tym dofinansowanie z UE 65030,09 euro oraz z budżetu państwa 3825,29 euro (budżet Partnera wiodącego: 55565,25 euro, budżet Partnera projektu: 20940,75 euro).

Artykuł promocyjny