Rocznica porozumień rzeszowsko-ustrzyckich
W tym roku przypada 40. rocznicą porozumień rzeszowsko-ustrzyckich, które kończyły dwa strajki okupacyjne w tych miejscowościach. Wynikiem porozumień było powstanie NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność”.
Fot. Janusz Witowicz
Główne uroczystości rocznicowe odbędą się w Rzeszowie 21 lutego 2021 r. (niedziela) pod patronatem. Rozpoczną się mszą świętą w rzeszowskiej katedrze. Po mszy nastąpi złożenie kwiatów pod tablicą upamiętniającą abpa Ignacego Tokarczuka, a następnie pod tablicą poświęcą strajkom rzeszowsko - ustrzyckim (dawny Dom Kolejarza, obecnie Uniwersytet Rzeszowski przy pl. Ofiar Getta). To uroczystości organizowane przez Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Rolników Indywidualnych „Solidarność” oraz Duszpasterstwo Rolników.
W uroczystościach wezmą udział uczestnicy wydarzeń, a także liczni politycy, samorządowcy, duchowni, a także dr Jarosław Szarek - prezes Instytutu Pamięci Narodowej i dr Dariusz Iwaneczko – dyrektor IPN Oddział w Rzeszowie.
Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie organizuje wiele inicjatyw upamiętniających tamte szczególne wydarzenia w historii regionu.
19 lutego 2021 r., o godz. 10:00 odbędzie się konferencja popularnonaukowa online, która będzie transmitowana na kanale YouTube/IPNtvKonferencje
i facebook.com/IPN.Rzeszow
Prelegentami będą historycy Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Rzeszowie:
- Tomasz Bereza „Złowrogi cień kołchozu. Podkarpaccy chłopi wobec kolektywizacji”;
- dr Bogusław Wójcik „Strajki i porozumienia w Ustrzykach Dolnych i Rzeszowie jako etap w dążeniu środowisk wiejskich do utworzenia niezależnych samorządnych związków zawodowych”;
- dr hab. Mariusz Krzysztofiński „Biskup Ignacy Tokarczuk i duchowieństwo diecezji przemyskiej wobec NSZZ RI „Solidarność”;
- dr Marcin Bukała „Miejsce strajków chłopskich i porozumień w Ustrzykach Dolnych i Rzeszowie w historii polskiego ruchu ludowego”.
Telewizja Polska wyemituje film „Chłopski bunt '81”. Dokument fabularyzowany z udziałem rzeszowskich aktorów, m.in. Waldemara Czyszaka, Roberta Chodura i Roberta Żurka, a wśród statystów m.in. Katarzyna Gajda-Bator i dr Piotr Szopa z rzeszowskiego IPN. Autorami scenariusza są Beata Pardel i Grzegorz Boratyn z TVP3 Rzeszów. Narratorem jest dr Marcin Bukała. W rolę z Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie.
Historycy Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Rzeszowie przygotowali artykuły: dr Bogusław Wójcik „W obronie polskiej wsi - 40. rocznica strajków i porozumień w Ustrzykach Dolnych i Rzeszowie”. Tomasz Bereza „Widmo kołchozów”, dr hab. Mariusz Krzysztofiński „Duchowieństwo diecezji przemyskiej wobec strajków chłopskich w Ustrzykach Dolnych i Rzeszowie”, dr Janusz Borowiec - „Realizacja i obchody porozumień rzeszowsko-ustrzyckich w latach 1981-1989”, które ukażą się w formie dodatku historycznego do tygodnika „Życie Podkarpackie” - 17 lutego, w dzienników „Nowiny” i „Super Nowości” - 18 lutego oraz w „Tygodniku Sanockim” - 19 lutego 2021 r.
12 kwietnia 2021 r. w 15 miastach w Polsce zostanie zainaugurowana wystawa koordynowana przez Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie. Opowiada o historii powstania Solidarności Rolników od początku pierwszych kół założycielskich, poprzez strajki w Ustrzykach i Rzeszowie, zakończone podpisaniem porozumień w nocy z 18 na 19 lutego 1981 r. między rolnikami a władzami PRL pod nazwą Porozumień Rzeszowsko-Ustrzyckich. Następnie Zjazd Zjednoczeniowy NSZZ RI „Solidarność” z 8-9 marca 1981 r. w Poznaniu, ostateczną rejestrację NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność”, po stan wojenny. Wystawa ma charakter modułowy, który przedstawia działania rolników oraz zmiany na polskiej wieś, aż do powstawanie Solidarności w poszczególnych rejonach Polski. Finałowa prezentacja całości wystawy została zaplanowana na 12 maja 2021 r. w Warszawie w dniu rejestracji NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność”.
