Fot. Pixabay/CC0

Przez wiele lat statystyki handlu zagranicznego w Polsce nie wyglądały najlepiej. Od 1995 r. co roku notowaliśmy deficyt – łączna wartość towarów importowanych do kraju była wyższa niż łączna wartość produktów sprzedanych za granicę. Pod koniec ubiegłej dekady na drodze polskiego eksportu rosły przeszkody: od ogólnoświatowego kryzysu, przez spowodowaną nim słabnącą koniunkturę w Europie, aż po… mocną pozycję złotego. Silniejsza polska waluta sprawiała bowiem, że eksporterzy w przeliczeniu otrzymywali za swoje towary mniej złotych.

Przełomowy okazał się rok 2015. To właśnie wtedy, po raz pierwszy od 20 lat, minus zamienił się w plus – polski eksport osiągnął historyczny wynik, wyprzedzając import o ponad 2 miliardy euro. Swój rekord eksporterzy poprawili już rok później, pompując dodatnie saldo do poziomu bliskiego 4 mld euro! W 2017 r. bilans znów był dodatni, choć jego wartość tym razem oscylowała w okolicach 0,5 mld euro. Znacznie istotniejsze były jednak blisko kilkunastoprocentowe wzrosty, jakie w ciągu zaledwie roku osiągnęły zarówno polski eksport, jak i import.

Co napędziło polski handel zagraniczny w ostatnich latach? Przede wszystkim osłabienie złotego i odbicie gospodarcze w krajach Unii Europejskiej (na czele z Niemcami, naszym największym odbiorcą), które po przetrawieniu skutków kryzysu znów były gotowe wyruszyć na nieco większe zagraniczne zakupy. Ale ożywienie można było zauważyć również nad Wisłą. Największe globalne koncerny otworzyły w Polsce swoje zakłady produkcyjne, a rodzime firmy zaczęły coraz sprawniej poruszać się na zagranicznych rynkach, znajdując nowych partnerów nie tylko w Europie, ale również w Azji czy Afryce.

Gdzie eksportujemy najwięcej?

Najważniejszym kierunkiem polskiego handlu jest oczywiście Europa. Na rynki europejskie trafia dziś blisko 89% eksportowanych towarów. Do grona największych odbiorców polskich towarów na kontynencie należą:

- Niemcy – w ubiegłym roku do naszych zachodnich sąsiadów sprzedaliśmy ponad jedną czwartą (27,5%) krajowego eksportu, łącznie za blisko 57 mld euro. Do Niemiec wysyłamy przede wszystkim samochody osobowe, dostawcze i autobusy, części i akcesoria motoryzacyjne, piece i kotły, urządzenia AGD oraz meble.

- Czechy – od 2010 r. eksport do Czech wzrósł aż o 81 proc., a w ubiegłym roku jego wartość przekroczyła 13 mld euro. Za południową granicę wysyłamy m.in. wyprodukowane w Polsce silniki, części i akcesoria do samochodów, węgiel, monitory i projektory oraz inne urządzenia elektryczne.

- Wielka Brytania – na Wyspy Brytyjskie, podobnie jak do Czech, wysyłamy dziś 6,44 proc. całego eksportu, o łącznej wartości powyżej 13 mld euro. Brytyjczycy są przede wszystkim odbiorcami polskiej żywności, surowców, maszyn i urządzeń oraz tytoniu.

- Francja – Francuzi również kupują głównie nasze produkty spożywcze, a oprócz nich m.in. leki i kosmetyki, maszyny i urządzenia oraz tworzywa sztuczne. Łącznie eksport do Francji w ubiegłym roku wyniósł ok. 11,6 mld euro, czyli 5,6 proc. całości.

- Włochy – pierwszą piątkę naszych europejskich partnerów zamykają Włosi, którzy kupują m.in. polskie owoce i warzywa, meble, leki i kosmetyki, czy wyprodukowane nad Wisłą maszyny i urządzenia. W ubiegłym roku eksport do Włoch zamknął się w kwocie nieco ponad 10,1 mld euro – 4,9 proc. całego eksportu.

Naszym największym odbiorcą poza Unią Europejską jest Rosja, do której w 2017 r. eksportowaliśmy towary za ponad 6 mld euro (3 proc. krajowego eksportu) – wśród nich wyroby farmaceutyczne, farby i lakiery, tworzywa sztuczne i produkty spożywcze. Polskie przedsiębiorstwa znajdują również coraz więcej partnerów handlowych w Stanach Zjednoczonych. Największy importer świata w ubiegłym roku sprowadził z Polski towary za blisko 5,5 mld euro. Za oceanem wzięcie ma polska żywność, produkty chemiczne oraz pojazdy, maszyny i urządzenia.

Owocnie rozwija się również handlowa współpraca z Chinami. W ubiegłym roku eksport do Państwa Środka był najwyższy w historii, przekraczając 2 mld euro (ok. 1 proc. łącznej wartości krajowego eksportu), z czego blisko jedną czwartą stanowiła polska miedź.

Oprócz największych odbiorców, na liście kierunków polskiego eksportu znajdziemy tak nietypowe pozycje, jak Bahamy, Antigua i Barbuda czy Korea Północna. Statystyki mogą być jednak nieco mylące: w dwóch pierwszych krajach często rejestrowane są bowiem sprowadzane z Polski łodzie (to znany sposób na uniknięcie wysokich podatków i składek), a 96 proc. eksportu z Koreą Północną stanowią z kolei wydatki związane z utrzymaniem polskiej ambasady w Pjongjangu.

Skąd najwięcej importujemy?

Podobnie jak w przypadku eksportu, największą część (nieco ponad 70 proc.) importu stanowi towar sprowadzany nad Wisłę z rynków europejskich. Ale pierwsza piątka największych partnerów Polski w imporcie nie ogranicza się wyłącznie do państw Europy. Są to:

- Niemcy – również w imporcie najważniejszym partnerem Polski są Niemcy. W ubiegłym roku zza zachodniej granicy sprowadziliśmy towary za blisko 48 mld euro, co stanowi aż 23 proc. całego importu w 2017 r. U sąsiadów kupujemy przede wszystkim maszyny, samochody (oraz części i akcesoria motoryzacyjne), wyroby metalowe i chemię.

- Chiny – drugim największym rynkiem importowym (stanowiącym niemal 12 proc. całego importu) są dla nas Chiny. Najwięcej wydajemy na chińskie maszyny, urządzenia i sprzęt elektryczny, ubrania, zabawki oraz produkty chemiczne.

- Rosja – z Rosji importujemy prawie dwa razy mniej niż z Państwa Środka. W ubiegłym roku import zza wschodniej granicy wyniósł nieco ponad 13 mld euro, czyli 6,35 proc. całości. Jak łatwo się domyślić, większość z tej kwoty pochłania import rosyjskiej ropy i gazu. Sprowadzamy również węgiel oraz produkty chemiczne (np. syntetyczny kauczuk).

- Włochy – w 2017 r. sprowadziliśmy z Włoch produkty warte blisko 11 mld euro, co stanowi 5,3 proc. łącznej wartości importu. Kupujemy głównie żywność (m.in. makarony, sery i wina), ale także chemię, tworzywa sztuczne oraz maszyny i urządzenia.

- Francja – pierwszą piątkę najważniejszych partnerów Polski w imporcie zamyka Francja, w której w ubiegłym roku wydaliśmy niemal 8 mld euro (3,88 proc. krajowego importu). Na co? Samochody i inne pojazdy, produkty przemysłu chemicznego i oczywiście produkty spożywcze.

Poza wymienionymi wyżej państwami sporo importujemy również z Czech, Holandii, Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. Wśród krajów, w których więcej kupujemy niż sprzedajemy można wymienić również takie rynki jak Indie, Japonia, Włochy, Tajwan, Bangladesz czy Argentyna.

Wartość eksportu w ubiegłym roku wyniosła 206 647,3 mln euro, a importu – 206 084,4 mln euro. Jakie towary stanowią fundamenty polskiego handlu zagranicznego?

Dominującą pozycję w polskim handlu zagranicznym zajmuje przemysł elektromaszynowy – sprowadzamy i wysyłamy najwięcej samochodów i innych pojazdów (nie tylko tych lądowych; polskim hitem eksportowym są łodzie i jachty!). Ta kategoria w ubiegłym roku stanowiła ponad jedną trzecią zarówno eksportu, jak i importu.

Kolejną pozycję w obu gałęziach handlu zajmują produkty chemiczne – na większą część ich eksportu składają się wyroby farmaceutyczne produkowane nad Wisłą przez międzynarodowe koncerny, ale coraz większą popularnością za granicą cieszą się również polskie kosmetyki. Jedne i drugie dominują również w imporcie, który uzupełniają tworzywa sztuczne skupowane przez polski przemysł.

Choć o ważnej roli, jaką w polskim handlu już od wieków odgrywa żywność wie niemal każdy, artykuły rolno-spożywcze zajmują dopiero trzecie miejsce pod względem wartości eksportu. Kolejne kategorie w polskim eksporcie to wyroby metalurgiczne oraz artykuły przemysłowe różne – to tutaj skategoryzowany jest kolejny z eksportowych hitów Polski, czyli meble.

Przyglądając się strukturze importu, warto zwrócić uwagę na produkty mineralne – 7,8 proc. całego importu pochłania przede wszystkim ropa, gaz ziemny i węgiel, które kupujemy w Rosji.

więcej o imporcie i eksporcie w poszczególnych kategoriach:

• Wyroby przemysłu elektromaszynowego – mamy największą fabrykę samochodów na świecie, a nasze łodzie i jachty cieszą się ogromną popularnością za granicą.

• Produkty przemysłu chemicznego – polskie kosmetyki zdobywają świat – można je kupić nawet na nowojorskim Times Square.

• Artykuły rolno-spożywcze – pieczarki eksportowym hitem, a polskie słodycze można dostać nawet na Bliskim Wschodzie. Eksportujemy nawet banany!

• Wyroby metalurgiczne – tylko jedna firma odpowiada za niemal jedną czwartą eksportu do Chin. Domyślasz się jaka?

• Artykuły przemysłowe różne – polscy producenci mebli sprzedają już nawet w Mongolii i Kirgistanie, a na zagranicznych rynkach dobrze bawią się również wytwórcy zabawek.

• Drewno i artykuły z drewna – europalety to polska specjalność, ale już niedługo mogą nią być innowacyjne domy modułowe.

• Wyroby przemysłu lekkiego – Europa ubiera się w polskie ubrania, a Japonia… śpi pod polskim puchem!

• Produkty mineralne – „czarne złoto” nie lśni już jak dawniej, ale w produkcji srebra jesteśmy światową potęgą.

• Wyroby ceramiczne – bursztyn z Polski szturmem zdobywa Chiny, a z filiżanek z Bolesławca piją nawet agenci CIA.

• Skóry i futra – jesteśmy trzecim największym producentem futer na świecie.

Opracowanie na podstawie raportu Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii oraz Rocznika Statystycznego Handlu Zagranicznego 2018 GUS.